Een schuurkerk in Alphen en een kerkschuur in Riel.
15 mei 1648, de Vrede van Münster maakte een einde aan de 80-jarige oorlog van de opstandelingen in de Republiek der Zeven Verenigde Neder-landen met Spanje.
Echter in alle gewesten van de Republiek mochten de rooms katholieken hun erediensten niet meer in het openbaar uitoefenen. Het Nederduits-Gereformeerde geloof (later het Nederlands-Hervormde) werd de staatsgodsdienst. Katholieken mochten stiekem kerkdiensten houden in stallen of schuren maar niet in gebouwen die aan de buitenkant als kerk herkenbaar waren.
Ook in Alphen deelde een handjevol protestanten de lakens uit.
Op zaterdag 2 juli werd de Alphense kerk al opgeëist door de protestanten.
Nadat de katholieken in Alphen hun kerk kwijt geraakt waren, gingen ze eerst in ‘Spaans’ Baarle-Hertog naar de kerk bij hun eigen kapelaan Gerardus van Herdegom die ook naar hier was gevlucht.
Gelukkig stelde na ongeveer een 4-tal jaren Carel de Roy, ‘Stadthouder vanden Schoudt’ en woonachtig ongeveer in het midden van de Kerkstraat (nu Raadhuisstraat), zijn schuur beschikbaar aan de katholieke Alphenaren om hun diensten in deze schuurkerk uit te oefenen.
Een 150 jaar later, in 1798, werden de meeste kerken weer terug gegeven aan de katholieken. Maar niet in Alphen.
Pas rond 1820 kwam de oude kerk, sterk verwaarloosd, weer in handen van de katholieken. Maar in ruil daarvoor bouwde men in 1820 / 1821 een kerkje voor de protestantse gelovigen; het witte kerkje dat nu dienst doet als Oudheidkundig Streekmuseum.
Ook in Riel mochten de katholieken na de vrede van Münster, 1648, geen gebruik meer maken van de katholieke kerk.
Na ongeveer 40 pastoorloze jaren betrekt Fredericus van Tulder in 1673 als pastoor een eenvoudig boerenhuis, staande ‘een weinig afgelegen van den openbaren weg op een terrein tegenover den ingang der oude kerk’.
Een onder één dak aangebouwde schuur aan de noordzijde van dit lemen en slechte boerenhuis werd ingericht als kerkschuur. Een laag en klein vervallen boeltje was het. Maar binnen in de kerkschuur stonden in 1712 al drie altaren waarvan één was ingericht voor de H. Mis.
Rond 1760 waren in Riel maar 5 gereformeerden; zij hadden geen geld om de grote kerk te onderhouden. Er werden trouwens nauwelijks diensten in gehouden. De grote kerk raakte flink in verval.
In 1798 kreeg de geloofsgemeenschap met de meeste aanhangers, de katholieken in Riel, weer recht op de grote kerk. De gereformeerde gemeente telde slechts 4 zielen tegenover 330 katholieken.
In 1800 werd het gehele gebouw, pastorie en kerkschuur, opnieuw gedekt met riet en bleef ze tot 1822 in gebruik ondanks dat de katholieken de oude kerk in 1798 teruggekregen hadden van de vier gereformeerden. Maar de parochiekerk was zo vervallen in de vele jaren van leegstand dat ze voor diensten niet gebruikt kon worden.
De tentoonstelling
Vanaf zondag 22 oktober t/m zondag 19 november bent u welkom in ons Oudheidkundig Streekmuseum om deze expo te bewonderen.
Een tentoonstelling met vele afbeeldingen en objecten van kapellen, kerken, kruisbeelden, grotjes, heiligenbeelden enz.
Te bezoeken: elke dinsdagmorgen van 10 – 12 uur en elke woensdag- en 2de en 4de zondagmiddag van de maand van 13.30 – 16.30 uur.
Ook hier kunt u nog tot 11 november een voorinschrijvingsformulier invullen voor het boek “Religieus Erfgoed in Alphen en Riel”.
Of kijk op onze website www.streekmuseumalphen.nl.