De Volkskrant berichtte op 2 april 2025 over een groot onderzoek in het toonaangevende tijdschrift Nature. Mensen die een vaccinatie kregen tegen gordelroos, hadden een lagere kans op dementie. Het is een hoopvolle ontdekking uit bevolkingsonderzoek. Voor stevige conclusies is er nog meer onderzoek nodig.
De ontdekking maakt deel uit van een bijzonder bevolkingsonderzoek in Wales. In 2013 kreeg iedereen van 80 jaar en jonger een vaccinatie tegen gordelroos vergoed. Mensen die ouder waren, kregen het vaccin niet vergoed. Daardoor ontstonden er twee groepen mensen van rond de 80 jaar, die maar enkele weken in leeftijd scheelden. Een ‘oude’ groep waarin maar 0,01% van de mensen gevaccineerd was tegen gordelroos. En een ‘jonge’ groep waarin bijna 50% van de mensen gevaccineerd was.
Jaren later bleek de 'jonge' groep een 8,5% kleinere kans op dementie te hebben. De deelnemers die daadwerkelijk gevaccineerd waren, hadden zelfs 20% minder kans op dementie dan de deelnemer die het vaccin niet kregen.
Onverwacht groot effect
Het effect van een vaccinatie tegen gordelroos was onverwacht groot. Toch is het geen wondermiddel. Zonder vaccinatie zullen grofweg 20 van de 100 mensen dementie krijgen. Als dit 20% daalt door een vaccinatie tegen gordelroos, krijgt nog altijd 16 op de 100 mensen dementie.
Verschillen tussen mannen en vrouwen
Het effect van een vaccinatie was in dit onderzoek bij mannen een stuk lager dan bij vrouwen. Bij mannen verminderde het vaccin de kans op dementie nauwelijks. Bij vrouwen verminderde het de kans op dementie juist met meer dan 20%. Omdat vrouwen sowieso een hogere kans op dementie hebben, kwam de kans op dementie na vaccinatie ongeveer gelijk te liggen tussen mannen en vrouwen. Mogelijk reageren vrouwen anders op het vaccin of begint dementie bij hen anders.
Nog geen ander vaccinatiebeleid
Artsen zijn voorzichtig met het veranderen van bestaand beleid op basis van bevolkingsonderzoek. Bevolkingsonderzoeken hebben namelijk eerder effecten laten zien, die later niet bleken te bestaan. Hoewel dit onderzoek slim in elkaar zit, is een ander type onderzoek nodig om een effect te bewijzen, waarbij loting bepaalt wie het vaccin krijgt en wie niet.
In Nederland is een vaccinatie tegen gordelroos nog niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Wie gevaccineerd wil worden, moet dat nu zelf betalen.
Reactie Alzheimer Nederland
Alzheimer Nederland hoopt dat vervolgonderzoek naar deze vaccins snel van start kan gaan. We vinden dit type onderzoek belangrijk. Het verlagen van het risico op dementie met bestaande medicijnen zou namelijk een goedkope en haalbare manier zijn om het risico op dementie te verkleinen. Daarom financiert Alzheimer Nederland bijvoorbeeld zelf een studie naar bepaalde bestaande bloeddrukverlagende medicijnen. Ook deze lijken het risico op dementie te verlagen.
Lees hier het artikel in de Volkskrant of hier de wetenschappelijke publicatie in Nature.
